Pandemi süresince ofis çalışanlarının çoğu evden çalışma düzenine geçti. Bu süreçte sık sık bağlantı kopması yaşayanlar, donup kalanlar, hızı yetersiz olduğu için geride kalanlar oldu. Bu yazımda size mevcut internet bağlantınızdan en iyi nasıl faydalanacağınızı ve farklı altyapıların kontrolünü anlatacağım. Evden çalışmıyor olsanız da internetinizden şikayetçiyseniz okumanızda fayda var.

Evinize kadar gelen internet nasıl çalışıyor?

Sorunları tespit etmeden önce internetin basitçe nasıl işlediğini, nasıl çalıştığını bilmemiz faydalı olacaktır.
Harika bir örnek olmasa da internetin çalışma şeklini kargo dağıtımına benzetebiliriz. Nasıl gönderdiğiniz kargo, kargocu tarafından teslim alınıp bizzat gideceği yere ulaştırılmıyor önce kargo ofisine oradan daha büyük bir kargo merkezine oradan başka bir ofise, genel merkeze oradan da başka bir ofise ve yine kargocu tarafından gideceği adrese ulaştırılıyorsa çok çok benzer şekilde internet de bu mantıkta çalışıyor. Her ne kadar gerçek hayatta kargolarımız ışık hızında ulaşmasa da internet dünyasında bu işlemler milisaniyeler içinde gerçekleşiyor. Siz kargonuzu ne kadar uzağa gönderiyorsanız ulaşması da o kadar uzun sürüyor aynı şekilde internette de siz ne kadar uzaktan veri alıp gönderiyorsanız bu işlem de bu kadar uzun sürüyor, çünkü transfer noktalarının sayısı artıyor. Mesela furkantasdelen.com’a girerken Türkiye içinde bir server’a bağlanıyorsunuz siz de Türkiye’de iseniz paketleriniz daha kısa sürede teslim oluyor ama bu demek değil ki siteyi daha hızlı yükleyebilirsiniz. Çünkü paketleriniz daha kısa sürede teslim edilse de kargocunuzun taşıyabileceği maksimum yük sınırlı olabilir.

Biraz daha detaylı ama yine anlaşılır açıklama isterseniz aşağıdaki videoyu önerebilirim.

Sorun nerede başlıyor?

Eğer bir internet kesintisi, bağlantı hızı problem yaşıyorsanız, bu sorun genelde size yakın olan dağıtıcılardan ya da ev içi tesisatınızdan kaynaklı oluyor. Yine kargo örneğinde olduğu gibi koskoca kargo dağıtım merkezinde kaybolma ihtimalinden daha çok mahalledeki semtteki ofislerin hataları sonucu kaybolabiliyor, geç gelebiliyor. Aslında bu nedenle çoğu internet servis sağlayıcısı (ISS) bir sorun yaşandığında hep ev içi bağlantınızı kontrol etmenizi öneriyor, her ne kadar ben de bilinçli bir kullanıcı olarak aynı muameleye maruz kaldığım için kızsam da ülkemizin tamamına destek sağlayan bir firmanın, kullanıcı hatası durumlarını önceden eleyerek elinde bulunan az miktardaki elemanı doğru yönlendirmesi lazım.

Bağlantı Türleri

Evinize gelen bağlantı farklı farklı altyapılara ait olabilir eğer bilmiyorsanız bunu tespit etmeniz ileriki aşamalar için önemli.

Evinize gelen bir telefon kablosu ile bağlanıyorsanız muhtemelen ADSL ya da VDSL bağlantı kullanıyorsunuz demektir. ADSL bağlantı türü teorik olarak maksimum 24 Mbit indirme ve 2 Mbit karşıya yükleme hızına sahiptir. Günümüz ihtiyaçlarında oldukça yavaş kalmaktadır, bu nedenle eğer imkanınız var ise ADSL yerine yine aynı telefon kablosu ile kullanılan ama farklı bir teknoloji olan VDSL kullanmanızı şiddetle tavsiye ederim.
VDSL teorik olarak maksimum 100 mbit indirme hızı ve 50 mbit karşıya yükleme hızı sunulabilse de çoğu telefon hattı, bu hızların verilebilmesi için uygun değil. Yine de 50 Mbit indirme 8 mbit karşıya yükleme gibi hızların kolaylıkla sağlanabildiğini söylemem yanlış olmaz.

Türksat/Kablolu/Teledünya/Kablonet vb. bir firma ile internete bağlanıyorsanız sizde “kablolu” (sanki diğerleri kablosuz) bağlantınız üzerinden internet hizmeti sağlanıyordur. Yüksek hızlara kolayca çıkabilirsiniz fakat piyasada çok fazla kablolu internet modemi bulunmadığı için size ISS tarafından verilen modeme ek olarak bir router (dağıtıcı/orkestra şefi) almanızı tavsiye ederim.

Tüm zamanların en çok reklamı yapılanı, adını en çok duyduğumuz müthiş hızlara ulaşabilen geleceğin teknolojisi, Fiber bağlantı kullandığınızı nasıl anlarsınız. Öncelikle “Fiber Internet” ve “Fiber Hızında Internet” çok farklı şeyler telefon hattı üzerinden aldığınız internet VDSL olabilir güzel hızlar görüyor olabilirsiniz fakat bu internetinizi fiber yapmaz. Televizyonda ve internette “Fiber Hızında Internet” şeklinde yanlış yönlendirmeler var dikkat ediniz, alttan geçen küçük yazıları okumanızda fayda var. Fiber internet denince akla ilk gelenler Turkcell Superonline ve Türk Telekom. Vodafone ve Türknet de son zamanlarda müşterilerine fiber internet hizmeti vermeye başladı. Eğer yeni bir binada özellikle sitede oturuyorsanız, fiber internete ulaşma şansınız yüksek. Fiber internet dediğimiz teknoloji standart bakır kabloların yerine olabilecek en yakın mesafeye kadar fiber kablo (plastiğe sarılı incecik bir cam kablo) çekilmesi ve ardından bakır kablo kullanılmasından ibaret. Aslında fiber internet kullanıyorsanız gerçekten de iletişiminiz ışık hızında gerçekleşiyor. Fiber internet kullanıyorsanız, modeminize gelen kablo standart bir telefon kablosundan daha kalın olan CAT6 standartında olan bir kablodur, teorik olarak 1000mbit hızlarına ulaşabilmeniz mümkündür lakin bir çok firma maksimum 100mbit ve 200mbit hızları destekler. Çok nadir de olsa direkt olarak dairenize bir fiber kablo geliyor olabilir, bu durumda incecik bir fiber kablo modemden önce farklı bir cihaza bağlanır ardından modeminiz ile bağlantı sağlanır.

Dört Buçuk G

Şimdilerde hat çekilemeyen durumlarla kısıtlı olarak, 3G ve 4G bağlantılarının ev içinde de kullanılması sağlanıyor. Bu tarz bağlantılar hız olarak yüksek hızlar sağlayabilse de online görüşme, online oyun oynamak için hiç ideal değiller. Sık sık bağlantınız kesilebilir, yavaşlayabilir. Stabil bir ADSL bağlantısı bile ülkemizde 4G yerine tercih edilebilir (en azından gecikmeden dolayı bir sorun yaşamazsınız). Turkcell ve Vodafone 4G’li ev internet hizmeti sağlıyorlar. Eğer kullanımız sadece bir şeyler izleyeyim, mesajlaşayım şeklindeyse tercih edebilirsiniz. ADSL kullanan birininin 4K içerik izlemesi biraz zor olabilir, 4G ile daha yüksek hız alabilirsiniz ama tekrar ediyorum, online oyun, görüntülü görüşme gibi pakein kaybolmaması gereken durumlarda sorun yaşamanız çok olası. Eğer ADSL kullanıyor ve bant genişliğinden dolayı sorun yaşıyorsanız ADSL daha fazla bant genişliği sağlayamacağı için bu bağlantı türünü kullanmanızı öneririm.

Statik IP

Internete bağlı cihazların sayısının çok çok fazla artmasından dolayı artık ISS’ler IP adresi veremediği için (ülkemizde yeni versiyon olan IPv6 yok maalesef) belirli sayıdaki kullanıcıları bir gruba toplayıp o şekilde internet dağıtımı yapıyorlar (CGNAT). Genelde çok fazla bir sorun çıkarmasa da bazı uygulamalarda, IP Kamera hizmetlerinde, VPN bağlantılarında ve genellikle kurumsal işlerde sorun yaşanabiliyor. İnternet servis sağlayıcınız size önermeyebilir fakat en azından bir ay ücretini ödeyerek statik IP hizmeti aldığınızda bir sorun yaşıyor musunuz denemelisiniz. Kendi internet bağlantımda gecikme sorunlarını statik IP hizmeti alarak çözüme kavuşturdum.

ADSL ve VDSL bağlantılarda karşılaşılan sorunlar

Yukarıda bahsettiğim gibi eğer telefon hattı üzerinden bir internet kullanıyorsanız, bütün internet hayatınız içinden iki tane tel geçen bir kabloya bağlıdır dolayısıyla en çok sorun çıkaran bağlantı türü diyebilirim. Anlık yavaşlamalar, hat kesilmesi vb. durumlarla karşılaşıyorsanız, ev içerisinde modeminize bağlantı için kullandığınız telefon kablosunun mümkün olan en iyi kalitede ve en kısa mesafede olmasına özen gösterin. Eğer aynı anda ev telefonu da kullanıyorsanız, splitter adı verilen cihazın da kaliteli olmasına özen gösterin hatta ev telefonunuzu devre dışı bırakarak arada splitter olmadan direkt modeminize bağlayın. Eğer sorunlarınız devam ediyorsa, evinizden sokaktaki ya da mahalledeki dağıtıcıya giden kablolar yıpranmış olabilir ve değişmesi gerekebilir. Böyle bir durumda ISS’niz ile görüşmeniz gerekebilir yine de apartmanda oturuyorsanız diğer haneler ile anlaşarak elektrikçi yardımıyla bina içi tesisatınızı da yenileyerek daha kaliteli ve kesintisiz bağlantı elde edebilirsiniz. Bütün bunları yaptıktan sonra hala bağlantınızda sorun yaşıyorsanız, ISS’nizin altyapınıza bir el atmasında fayda var.

Fiber ve Kablolu İnternet’te karşılaşılan sorunlar

Eğer kablolu veya fiber bağlantısına sahipseniz, çok çok büyük ihtimalle ISS tarafından verilen ekipmanları kullanıyorsunuz demektir. Ev içi tesisatınızda değiştirebileceğiniz müdahale edebileceğiniz pek bir şey bulunmuyor. Dolayısıyla modeminize gelen sinyalde eğer bir sorun varsa bunun tek sorumlusu hizmet almış olduğunuz firma olacaktır. Kendileriyle iletişime geçmenizi tavsiye ederim.

Evinizin içinde interneti nasıl dağıtmalı?

İnternetinizin yavaş olmasındaki tek sorumlu, fiber internet altyapınızın olmaması ya da size kötü hizmet verilmesinden dolayı değildir. VDSL bağlantı türü oldukça yaygın olarak sadece bizim ülkemizde değil dünyada bir çok yerde kullanılıyor, aslında ADSL hariç tüm bağlantı türlerinde eğer bir sorun yaşıyorsanız ev içerisinde interneti dağıtmanızda bir sorun olması çok daha muhtemel. Şimdi bunları nasıl çözebiliriz, evimize gelen internetten en iyi nasıl faydalanırız onu anlatacağım.

Kablo, kablo, kablo…

İmkanınız varsa da yoksa da imkan oluşturup bilgisayarınıza bir kablo çekin. Wi-Fi ile bağlantı gerçekten sıkıntılı olur özellikle de evden çalıştığınız için stabil bir internet bağlantısı için kablonuzu çekin, çalışma saatinizden sonra rahatsız oluyorsanız geri toplayıp bir yere koyarsınız. Kablonun bir ucunu modeminize bir ucunu bilgisayarınıza takacaksınız bu kadar. Hiçbir ayar ile uğraşmanıza gerek yok, sinyal karışması yok, modem ileride geride kaldı derdi yok. Tak ve kullan. Denemeden farkı göremezsiniz. CAT6 kablo kullanmanız fazlasıyla yeterli, bir çok renkte ve uzunlukta kablolar var, istediğiniz uzunlukta alıp bir kablo kullanın olsun bitsin.

Yok hayır ben illa sadece ve sadece kablosuz internet kullanacağım

-Kablolardan nefret eden kişilik

Engelleri Kaldırın

Kablosuz bağlantı sağlarken cihazınız ile router arasında televizyon, buzdolabı vb. büyük metal eşyalar olmamasına özen gösterin. Eğer modemi, router’ı televizyonun arkasına bıraktıysanız wi-fi sinyalinizin büyük kısmı daha yayılamadan televizyonunuz tarafından engellenecektir. Hem router hem de bilgisayarınız, cep telefonunuz etrafında başka kablosuz cihazlar varsa sinyaller birbirine karışabilir bu da bağlantınızda kopmalar meydana getirebilir. En uygun lokasyon, evinizin orta yerinde, normal bir dolap üstü, duvara sabitleme şeklinde yapılabilir.

Uzaklığı Kısaltın

Yukarıdaki görselde evin bir köşesinde bulunan bir kablosuz routerın sinyallerinin nasıl ulaştığını görebilirsiniz. Aradaki uzaklık ne kadar fazlaysa bağlantı kaliteniz bir o kadar düşecektir. En iyi sinyal aldığınız noktada kablosuz tekrarlayıcı kullanmanız, Wi-Fi sinyal kalitenizi arttırsa da anlık yaptığınız işler için pek uygun bir çözüm sayılmaz. Online görüşme sırasında bir anda çağrıdan düşebilir, gecikme ve paket kaybı sorunu yaşabilirsiniz.

Diğer Cihazlar

Artık evimizdeki süpürgeden, diş fırçasına kadar internete bağlanabilen cihazların sayısı bir hayli arttı bu nedenle o anda işimiz olmayan cihazların bağlantısını kesmek internet performansınıza ciddi katkı sağlayacaktır. Süpürgenize gelen bir yazılım güncellemesi yüzünden işinizin aksamasını istemezsiniz değil mi? Daha gerçekçi bir örnek vermek gerekirse, akıllı telefon ve tabletlerimizin çoğunda buluta yedekleme özelliği mevcut ve çoğu zaman açık olarak geliyor. Gün içerisinde siz cihazınızı aktif olarak kullanmıyorken (Mesela çalışırken) içindeki verileri, fotoğraflarınızı vs. buluta yedekleme yapmaya karar verebilir. Bu nedenle çalıştığınız sırada cihazınızın Wi-Fi özelliğini kapatmanız rastgele yedekleme ve güncellemeleri farklı bir zamanda yapmasını sağlayacaktır. İnternet paketinizi kullanmamak için Otomatik Güncelleştirme ve Yedekleme özellikleri Hücresel Ağ planında çalışmayacak şekilde (değiştirmediyseniz) ayarlı gelir, paketim biter mi diye endişelenmeyin.

Oyun konsolları ve diğer bilgisayarlar da siz kullanmadığınız sırada Stand-by modunda olsa bile güncelleştirme yapmak için internete bağlanabiliyorlar. Bir PS4 kullanıcısı olarak internetim yavaşladığı zaman kontrol ettiğimde oynadığım bir oyuna güncelleme geldiğini ve konsolun da bunu indirmeye çalıştığını gördüm. Bilgisayarınızda da Windows kullanıyorsanız Ayarlar kısmından güncelleştirmelerin yapılacağı indirileceği saat ayarını değiştirebilirsiniz.

Söylemeye gerek var mı bilmiyorum ama kablosuz deck telefonlar, mikrodalga vb. elektromanyetik dalga yayan cihazlar sinyalleri karıştırabilir.

Wi-Fi Alternatifi Powerline Ürünleri

Wi-Fi yerine ya da tekrarlayıcı yerine evinizdeki eletrik hattı üzerinden ekstra kablo çekmeden internetinizi dağıtmak isterseniz müjde, git gide popülerlik kazanan powerline ürünleri ile gelen internet sinyalinizi evinizin elektrik ağına dahil ederek 0 kablolama masrafıyla internetinizi daha sorunsuz kullanabilirsiniz.

Benim genellikle ağ ürünlerinden memnun kaldığım Tp Link markasını önerebilirim. Bir çok konfigürasyonda ürünleri mevcut. Dilerseniz sadece Wi-Fi ağınızı genişletmek için gelişmiş bir ürün alabilirsiniz ya da bilgisayarınıza kabloyla bağlayarak daha ucuza kaçabilirsiniz.

https://www.tp-link.com/tr/home-networking/powerline/

Olayın en güzel tarafı modeminize yakın bir yerden bu adaptörü bağladıktan sonra internete erişmek istediğiniz her noktada prize takacağınız bir aparat ile dilediğiniz kadar cihazı sorunsuz internete bağlama imkanınızın olması. Modeminiz evin bir köşesinde bile olsa diğer köşesinde oldukça tatmin edici sonuçlar almanız mümkün. Kullanımı da neredeyse tak çalıştır diyebilirim. Dikkat etmeniz gereken tek nokta, elektrik aksamınızda sorun yaratan cihazın olmaması örnek veriyorum çalıştırdığınızda ampuller bi gidip geliyorsa powerline sinyaliniz düşebilir. Bu ürünü kullanan bir arkadaşım Wi-Fi ile Skype görüşmelerinde rezil bir kesinti sorunuyla cebelleşirken, powerline adaptör kullanmaya başladıktan sonra kesinti yaşamadığını belirtti. Bizzat ben kullanmadım bilginize.

Kapat Aç

Modeminizi ve bilgisayarınızı kapatıp açmak hatta diğer cihazları da en azından haftada bir kapatıp açmak daha sağlıklı bir internet bağlantısı kurmanızı sağlayacaktır. Özellikle modeminizi haftada bir kapatıp açın, cihaz ne kadar uzun süre çalışırsa hata yapma ihtimali o kadar artar. Çok basit kafadan atma bir çözüm gibi gelebilir ama modeminiz elektrikli bir alet, insan yapımı, içerisindeki yazılım bir sorunla karşılaştığında bunu çözemeyip farklı davranmaya başlayabilir kapatıp açtığınızda bu tarz bir sorun varsa çözme ihtimaliniz yüksek. Aynı zamanda biraz hava alabileceği bir yerde olsun, çalıştıkça ısınacak ısındıkça daha fazla ısınmamak için yavaşlayacaktır.

5 Ghz ve Wi-Fi 6

Eskiden Wi-Fi ağı sadece 2.4 Ghz hızında çalışıyordu, en uygun iletim hızı ve ulaşım mesafesi sağlayan 2.4 bandı artık o kadar kalabalıklaştı ki daha beter bir hale geldi. Neredeyse tüm kablosuz cihazlar aynı frekans bandını kullanıyor bu da karmaşaya yol açıyor. Cihazlarınız destekliyorsa 5 Ghz olan Wi-Fi noktasını tercih ederek bağlantı hızınızı arttırabilirsiniz. Genellikle WİFİADINIZ_5G ya da WİFİADINIZ.speed olarak gözükür. Bu ağları tercih ederseniz daha yüksek hızlara ulaşabilirsiniz.

Cihazlarınızı Yenileyin

Şu yazıktır ki bozulana kadar yüzüne bakılmayan modeminizin de yenilenme vakti gelmiş olabilir. Çoğu zaman kullanıcılar ortalama 6-7 sene boyunca modemlerini hiç değiştirmeden bağlantı sağlamaya çalışıyorlar. Teknoloji her geçen gün karşımıza yeni özellikler ve faydalar sağlarken resmen dünyayla bağlantınızı sağlayan modeminizi de değiştirmeniz sizin faydanıza olacaktır. Eğer ISS tarafından verilen cihazı kullanmak zorundaysanız, bu cihazın kablosuz özelliklerini kapatıp bir kabloyla farklı bir router’a bağlayarak, internetinizden tam performans alabilirsiniz. Ben de iki farklı router kullanarak, internet yükünü dengeliyorum.

Bazen sadece paketini yükseltmek ya da farklı operatöre geçmek gerekir.

-Muhafız

Seçeneklerinizi Bilin

İnternet hizmeti sağlayan tek firma Türk Telekom değil, Türk Telekom dışında bir çok firma var (bir kısmı TT altyapısından da faydalanıyor kendi altyapıları da var). Bölgenizde, telefon hattı dışında bir internet yöntemi olabilir bunun için Turkcell, Vodafone, Turknet vb. firmaların websitelerinde bulunan hız sorgulama sayfalarını kullanabilirsiniz.

Aşağıdaki linklerden altyapınızın türünü ve desteklediği hızı görebilirsiniz;

https://turk.net/internet-hiz-altyapi-sorgulama/

https://www.superonline.net/internet/fiber/nerede

https://onlineislemler.turktelekom.com.tr/boim/bohm-misafir-fiber-sorgulama.jsp

https://www.vodafone.com.tr/evde-internet-adsl-fiber-basvuru/?icmp=hero-fixedmain-allvisitors-fixed-6aymaxhiz-1020

https://www.milleni.com.tr/internet-altyapi-sorgulama

https://www.turksatkablo.com.tr (aşağıya kaydırdığınızda sorgulama ekranı çıkıyor)

Bize ne kadar hız lazım?

Öncelikle dünyanın en hızlı internetini evinize getirseniz de bu interneti düzgün bir şekilde dağıtamadıktan sonra internet hizmetinize para ödemenin hiçbir gereği yok. Eğer internetiniz size yeterli gelmiyorsa üst paketlere geçmenizde fayda var, istediğiniz kadar taahhüt içinde olun daha fazla para ödeyeceğiniz zaman kimse size taahhütünüz var demiyor dolayısıyla yukarı yönde rahatlıkla paket değişimi yapabilirsiniz.

Pandemiyle birlikte herkesin sıkça kullandığı bir uygulama haline dönüşen Zoom, 720p bir görüşme için yaklaşık 2.5 Mbit upload hızı gerektiğini söylemiş. İndirme hızlarında ADSL’de bile 16 Mbitlik bir paketi almak mümkün paket seçiminizde minimum 25 Mbit indirme hızı ve minimum 3 Mbit karşıya yükleme hızı olan paketleri tercih etmeniz faydalı olacaktır. Eğer birden fazla kullanıcı aynı anda internet üzerinden görüşme vs. yapıyorsa karşıya yükleme hızının daha da fazla olması gerekebilir.

Planlı Kesintiler

Çoğu firma yapacağı kesintileri önceden haber veriyor, vermesi de lazım zaten. Bölgenizdeki planlı kesintileri kontrol ederek, önemli bir toplantı için hücresel ağınızı kullanarak kesintisiz katılabilir, patronunuza önceden haber verip güvenini kazanabilirsiniz.

https://www.turktelekom.com.tr/hakkimizda/sayfalar/planli-calisma-duyurulari.aspx

https://www.turkcell.com.tr/tr/hakkimizda/duyurular/planli-calisma-bilgilendirme

https://www.superonline.net/hakkimizda/duyurular/planli-calisma-bilgilendirme

https://www.vodafone.com.tr/VodafoneHakkinda/planli-calisma-bilgilendirme.php

https://turk.net/turknet-karnesi/ (Biraz aşağıya kaydırdıktan sonra görebilirsiniz)

https://online.turksatkablo.com.tr/genel-ariza-listesi.aspx#Genel-Ariza-Listesi

Herhangi bir sorunuz olursa, eksik bulduğunuz yazıda olmasını beklediğiniz bir şey varsa yorum kısmından ya da sayfanın sağ üstündeki kısımdan bana ulaşabilirsiniz.